صنایع لفظی عبارتند از
تسجیع- آوردن کلمه‌های مقفی در نثر
مثل: آنچه نپاید، دلبستگی را نشاید
ترجیع- آوردن کلمه‌های موزونی که حرف آخرشان یکسان باشد
مثل: قدمی در راه خدا ننهند، و درمی به من و اذی ندهند. اینجا قدمی و درمی موزونند، و ننهند و ندهند
لف ونشر- (لف به فتح لام مشدد خوانده می‌شود، تقریبا بر وزن صف) آوردن چند کلمه که به ترتیب به کلمه‌های قبلی مربوط شوند
مثل
به روز نبرد آن یل ارجمند
به تیغ وبه خنجر، به گرز و کمند
برید و درید و شکست و ببست
یلان را سر و سینه و پا و دست
اینجا در هریک از مصراعهای دوم و سوم و چهارم چهار کلمه هست که یک به یک به هم مربوطند، از قبیل به تیغ برید سر، به خنجر درید سینه، و قس‌علی‌هذا
تجنیس- آوردن کلمه‌هایی با املا یا گویش یکسان، ولی با معنیهای متفاوت
مثل
بهرام که گور می‌گرفتی همه عمر
دیدی که چگونه گور بهرام گرفت
یا
ای شیخ چه دل نهی به دستار
گر مرد دلی دلی به‌دست آر
در همین صنعت قرار می‌گیرند کلمه‌هایی که فارغ از نقطه‌ها شکلی یکسان داشته‌باشند
مانند: چیده‌ام و خنده‌ام
تضمین- آوردن بیت یا ابیاتی از دیگران
مثل: چه خوش گفت فردوسی پاکزاد، الخ، که سعدی در بیتهای بعد فردوسی را تضمین می‌کند
اعنات- آوردن حرف یا حروفی قبل از حرف "روی" در همه قافیه‌ها. در مورد حرف روی در بخش "قافیه" توضیح داده خواهدشد
مانند: قبایل و متمایل و اوایل، که در همه آنها دو حرف الف و یا به حرف روی لام افزوده شده است
موشح- به فتح واو و شین مشدد بر وزن مرکب خوانده می‌شود، و در آن حروف ابتدای مصراعها یا ابیات روی‌هم اسم یا موضوعی خاص را می‌سازند
ملون- یا ذوبحرین، شعری است که بتوان آن را به دو ورن عروضی نسبت داد
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر